Dôl Ofalgar yng Nghastell y Waun

Mae'r ddôl wedi'i lleoli ar stad Castell y Waun, yn agos at gegin yr ardd gyda golygfa wych i lawr Dyffryn Ceiriog. Bydd yn cynnwys cromen helyg, blodau gwyllt, seddi, gwrychoedd a pherllan fach - pob un wedi'i gynllunio i wella'r gofod ar gyfer bywyd gwyllt a phobl.

Beth yw'r Ddôl Ofalgar?

Mae'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn gofalu am leoedd arbennig sydd o fudd i’r genedl a’n gobaith yw bod y Ddôl Ofalgar yng Nghastell y Waun yn darparu lle i bobl gael seibiant o'u bywydau bob dydd pan fydd fwyaf ei angen arnynt. Er y gall unrhyw un fynd iddi’n rhad ac am ddim, gall grwpiau cymunedol lleol hefyd ei defnyddio i gyflwyno eu sesiynau, p’un a ydynt yn weithgareddau cwnsela, cefnogaeth neu lesiant.

Dylunio dolydd

Mae'r ddôl ofalgar wedi'i chynllunio i ddarparu nifer o fannau ysbrydoledig a myfyriol, lle allwch gysylltu â natur ym mha bynnag ffordd sy'n gweddu orau i chi. O syllu i fyny Dyffryn Ceiriog i'r bryniau y tu draw, dod o hyd i heddwch yn y gromen helyg, arsylwi bywyd gwyllt sy’n fwrlwm o gwmpas y berllan a'r blodau gwyllt, i wylio'r cymylau'n arnofio heibio. Mae yna rywbeth at ddant bawb yma.

Yn ogystal, mae cyfranogwyr wedi bod yn gweithio gyda David Setter, artist lleol yn Sir y Fflint, i ddylunio strwythur polyn totem wedi'i ysbrydoli gan natur ac mae ei waith yn gyfuniad o ddarlunio a cherflunwaith metel. Mae David wrth ei fodd yn y cefn gwlad a maeddu ei ddwylo – canlyniad y gweithdai yw polyn totem syfrdanol sy'n arddangos darluniau a geiriau'r cyfranogwyr.

Buddion y ddôl

Cafodd y Ddôl Ofalgar ei chwblhau yng ngwanwyn 2023. Roedd y broses o greu’r lle bron cyn bwysiced â’r canlyniad, gan alluogi cyfranogwyr i fedi’r budd o gysylltiad ymarferol â byd natur a dysgu hefyd o fywyd go iawn fod pethau’n cymryd amser i flodeuo a ffynnu, sy’n adlewyrchiad o’r amser y gall llesiant ei gymryd. 

Nid dim ond pobl fydd yn elwa o’r prosiect hwn, ond byd natur hefyd. Mae’r ardal hon yn rhan o SoDdGA Castell y Waun, wedi ei ddynodi am ei infertebratau, ystlumod pedol lleiaf a ffyngau glaswelltir, sy’n golygu bod rhaid i unrhyw newid i’r dirwedd gael ei gymeradwyo gan Gyfoeth Naturiol Cymru. 

Gweithiodd Ymddiriedolaeth Genedlaethol Cymru’n agos â Chyfoeth Naturiol Cymru i ddatblygu’r cynlluniau ar gyfer y ddôl gan sicrhau bod y dyluniad yn bodloni angen y gymuned, gan wella bioamrywiaeth gyffredinol yr ardal hefyd. 

Dewiswyd rhywogaethau coed brodorol ar gyfer peillwyr a chymysgedd o hadau blodau gwyllt i hybu ffynonellau bwyd bywyd gwyllt. Addaswyd cymysgfa, lleoliad a hyd y gwrychoedd er mwyn i’r boblogaeth o ystlumod lleol elwa i’r eithaf ohonynt, drwy gynyddu eu hardal fwydo a chreu coridorau bywyd gwyllt. 

Mae’r defnydd o’r ddôl yn rhad ac am ddim i unrhyw un sy’n chwilio am le tawelach ac ar gael i grwpiau ei defnyddio i ddarparu sesiynau, o gwnsela i tai chi, teithiau cerdded myfyriol a braslunio. 

Datblygwyd y prosiect gan Ymddiriedolaeth Genedlaethol Cymru gyda chymorth hael Prosiect Cymunedau Gwyrdd Cadwyn Clwyd sy’n cael ei ariannu gan yr UE a Rhaglen Gymunedau Gwledig Llywodraeth Cymru - Rhaglen Datblygu Gwledig a’i ddarparu mewn cydweithrediad â Chyfoeth Naturiol Cymru.