Skip to content

Crwydro Graig Fawr 

A grassy hilltop on Graig Fawr with scattered rocks. In the distance, a white trig point is visible.
Tirwedd ben bryn ar Graig Fawr, Sir Ddinbych, Gogledd Cymru. | © Annapurna Mellor

Bryn 62 erw hardd wedi’i leoli yng ngogledd Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy (AHNE).

Crwydro Graig Fawr 

Wedi’i lleoli ym mhwynt mwyaf gogleddol Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy (AHNE), mae’r dirwedd hon safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) oherwydd ei chynefinoedd calchfaen arbennig. Crwydrwch drwy’r glaswelltiroedd calchfaen, gweirgloddiau arbennig, a ffurfiadau creigiau trawiadol, sy’n darparu gwarchodfa i gyfoeth o fywyd gwyllt, yn cynnwys glöynnod byw Glesyn Serennog a Brithribin w Wen, ynghyd â phlanhigion cenedlaethol prin megis Rhwyddlwyn Pigfain a’r Galdrist Ruddgoch. Ar y copa, mwynhewch olygfeydd syfrdanol o arfordir Gogledd Cymru, sy’n ei wneud yn lleoliad hanfodol i gerddwyr a’r rhai sy’n mwynhau natur.

Teithiau Cerdded 

Mae’r lleoliad bryniog hwn yn lleoliad poblogaidd ar gyfer cerddwyr, yn cynnig tir agored eang i’w grwydro. Mae cyrraedd y copa yn darparu panorama hardd o Ogledd Cymru, yn darparu profiad sy’n rhoi boddhad. 

Mae’r llwybr Prestatyn-Dyserth yn cynnig llwybr prydferth i’r rhai sy’n dymuno mwynhau tirweddau hardd a’r cyfoeth o fywyd gwyllt sydd gan Graig Fawr i’w gynnig. 

Mae Graig Fawr yn berffaith ar gyfer diwrnod allan gyda’ch ci. Gyda nifer o lwybrau cerdded golygfaol i grwydro, mae wedi ennill sgôr ôl pawen o dri gan system Bawen yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol, yn ei wneud yn un o’r prif ddewisiadau ar gyfer cerddwyr cŵn. Cofiwch gadw eich ci ar dennyn drwy’r amser a defnyddio’r biniau baw sydd yn y maes parcio i helpu i gadw’r ardal naturiol hon yn lân a phleserus i bawb.

Trig point on Graig Fawr beside rocky terrain, with a view of towns and the sea in the background.
Piler triongli ar Graig Fawr, Ddinbych, Gogledd Cymru. | © Annapurna Mellor

Golygfeydd Trawiadol 

Wrth i chi gyrraedd y copa, mae cerddwyr yn cael eu gwobrwyo gyda golygfa ysblennydd ar draws Dyffryn Clwyd a thuag at fynyddoedd y Carneddau ac Eryri, ac allan i Fôr Iwerddon. O’r man uchel hwn, gallwch fwynhau tref arfordirol hardd Prestatyn, ynghyd â’r Gogarth a’r Gogarth Fach. Mae’r olygfan nodedig hwn yn cynnig panorama hardd, sy'n gwneud y ddringfa i’r copa yn werth yr ymdrech. 

Graig Fawr with rocky, grassy terrain, a village, and the sea in the background.
Edrych i lawr dros Brestatyn, ac allan i’r môr o Graig Fawr, Ddinbych, Gogledd Cymru. | © Annapurna Mellor

Gwarchodfa ar gyfer planhigion a glöynnod byw

Mae Graig Fawr yn fwy na bryn prydferth. Mae’r ecosystem unigryw yn caniatáu i rywogaethau o blanhigion megis Rhwyddlwyn Pigfain, y Galdrist Ruddgoch a’r Gludlys Gogwyddol i ffynnu - sydd wedi diflannu o nifer o ardaloedd eraill.  

Mae’r glaswelltiroedd calchfaen yn gartref i’r planhigion prin ac anfynych yn genedlaethol, yn gwneud Graig Fawr yn warchodfa hollbwysig ar gyfer rhywogaethau sy’n mynd yn fwyfwy prin mewn mannau eraill yn y DU. 

Bydd y rhai sy’n mwynhau bywyd gwyllt hefyd yn falch o weld amrywiaeth liwgar o löynnod byw a gwyfod, yn cynnwys y glöyn byw Glesyn Serennog, credir ei fod wedi tarddu yn Y Gogarth, ac ni ellir ei weld yn unrhyw le arall yn y byd. Efallai y gwelwch rywogaethau prin fel y Brithribin w Wen ac Argws Brown y Gogledd. Ar gyfer y rhai sy’n mwynhau natur, mae Graig Fawr yn cynnig cyfle cyffrous i weld ychydig o rywogaethau mwyaf prin y DU yn eu cynefinoedd naturiol. 

Two Silver-studded Blue (Plebejus argus) butterflies perched on a plant.
Glöyn byw glesyn serennog (Plebejus argus). | © Rob Coleman

Cefnogi natur trwy reoli cynaliadwy 

Mae’r ardal hon yn rhan o Gynllun Rheoli Cynaliadwy Llywodraeth Cymru. Trwy bori dan reolaeth, mae’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn mynd ati i adfer a chynnal cynefinoedd amrywiol Graig Fawr. Mae pori dan reolaeth yn ffordd naturiol ac effeithiol i reoli cynefinoedd glaswelltir, yn hybu amrywiaeth ehangach o fywyd gwyllt y gallwn ni gyd ei fwynhau a chael budd ohono. Dros amser bydd y dull hwn yn cefnogi adferiad y glaswelltir calchfaen gwerthfawr a helpu natur i ffynnu. 

Gall ymwelwyr gefnogi’r ymdrechion hyn drwy aros ar y llwybrau cerdded penodedig, cadw cŵn ar denynnau a defnyddio’r giatiau mochyn wrth groesi rhwng caeau. Bydd rhai giatiau yn parhau ar agor, ac eraill ar gau, i sicrhau bod da-byw yn aros yn ddiogel o fewn eu hardaloedd penodedig a lleihau risgiau.