Y prosiect ym Mhlas yn Rhiw
Mae Plas yn Rhiw yn mynd trwy waith cadwraeth ac adfer helaeth ar hyn o bryd i ddiogelu ei ddyfodol. Mae’r prosiect hwn yn mynd i’r afael ag anghenion strwythurol a chadwedigaeth allweddol, gan sicrhau cynaliadwyedd hirdymor Plas yn Rhiw ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol. Tra bod y tŷ dal ar gau, rydym yn awyddus i rannu diweddariadau ar gynnydd ac effaith y gwaith hanfodol hwn.
Prosiect Ail-doi (Hydref/Gaeaf 2023)
Roedd ail-doi Plas yn Rhiw yn dasg sylweddol, gan gynnwys ailosod 4,839 o lechi Cymreig o chwarel y Penrhyn tra'n cadw cymaint o lechi gwreiddiol â phosibl. Roedd dŵr wedi gwanhau'r to yn ddifrifol, gan olygu bod adferiad llawn yn hanfodol i amddiffyn yr adeilad a’i gasgliad.
Her ychwanegol i’r prosiect hwn oedd presenoldeb pum haid - tua 50,000 o wenyn mêl du Cymreig - a oedd yn byw yn y to. Cafodd y gwenyn eu hailgartrefu’n ofalus mewn cychod gwenyn dros dro yn ystod y gwaith adfer. Unwaith y cwblhawyd y gwaith, cawsant eu dychwelyd yn ddiogel i'w cartref newydd.
Ariannwyd y prosiect hwn gan elw o werthu eiddo yn ystâd y chwiorydd Keating, gan sicrhau bod eu harian yn parhau i gefnogi cadwraeth Plas yn Rhiw.
Prosiect Adfer Grisiau (Ebrill 2024 - Presennol)
Yn haf 2023, cododd symudiad strwythurol yn y grisiau bryderon diogelwch. Canfu ymchwiliadau fod pydredd sych yn y pren, a bod angen ei atgyweirio ar frys. Ystyriwyd bod strwythur y grisiau yn anniogel, gan ysgogi cynllun adfer dau gam. Roedd Cam 1, a gynhaliwyd rhwng mis Medi a mis Tachwedd 2024, yn cynnwys tynnu ac ailosod y grisiau hedfan uchaf, trin pydredd sych, a gwelliannau strwythurol. Bydd Cam 2, a fydd yn digwydd ar ôl i'r prosiect llawr gael ei gwblhau, yn canolbwyntio ar adfer addurniadol a chyffyrddiadau gorffen.
Bydd y gwaith hwn, sydd hefyd wedi’i ariannu gan rhodd gan y chwiorydd Keating, yn sicrhau bod y grisiau’n cael eu hadfer yn ddiogel ac yn sympathetig yn hanesyddol, gan wella cywirdeb strwythurol a chyflwyniad.
Prosiect Cryfhau Llawr (Ebrill 2024 - Presennol)
Yn ystod y prosiect ail-doi, aseswyd lloriau’r tŷ oherwydd symudiadau amlwg. Cadarnhaodd ymchwiliadau fod o leiaf dwy ystafell - yr stydi ac Ystafell Wely 3 - yn strwythurol anniogel, a bod angen atgyfnerthu sylweddol. Mae’r gwaith yn cynnwys ychwanegu cynheiliaid dur, ailosod distiau sydd wedi’u difrodi, atgyweirio gofodau llawr wrth gadw deunyddiau gwreiddiol a sicrhau bod popeth yn bodloni safonau cadwraeth treftadaeth. Bydd y gwaith adfer hwn yn gwella diogelwch a sefydlogrwydd hirdymor Plas yn Rhiw.
Llinell Amser y Prosiect a Diweddariadau yn y Dyfodol
Mae Cam 1 y gwaith adfer grisiau wedi'i gwblhau. Mae Cam 2 ac adfer y llawr yn aros am ganiatâd adeilad rhestredig, ac amcangyfrifir y bydd y gwaith yn dechrau yn ddiweddarach yn 2024. Rhagwelir y bydd y tŷ yn ailagor yn llawn yn ystod tymor yr hydref 2025.
