Hanes Gardd Bodnant

Dechrau i ganol yr 1800au

Henry Davis Pochin

Pan brynodd y diwydiannwr Henry Davis Pochin a’i wraig Bodnant mewn arwerthiant yn 1874 roedd gan yr ystâd ardd furiog, coedwig a phlanhigfeydd, ond gweledigaeth fawr Pochin a siapiodd yr ardd yn un adnabyddus ar draws y byd, yr un yr ydym ni yn ei hadnabod heddiw. 

Bwa Tresi Aur

Sicrhaodd Pochin sgiliau'r dylunydd tirwedd Edward Milner i ddatblygu'r ardd lwyni Fictoraidd ffurfiol o amgylch y tŷ, gan gynnwys y Bwa Tresi Aur enwog. Ef hefyd a gerfiodd y llethrau lawr at yr afon, gan blannu'r conifferau o Ogledd America a chreu llwybrau i ffurfio'r glynnoedd rhamantus a'r gerddi dŵr. 

Fel tirfeddiannwr lleol roedd Pochin yr un mor weithgar, yn adeiladu bythynnod ar ystâd Bodnant a gwella arferion amaethyddol.  

Diwedd yr 1800au i ddechrau’r 1900au 

Y teulu McLaren

Parhaodd y gweddnewidiad dan ferch Pochin, Laura (a briododd Charles McLaren, Arglwydd 1af Aberconway, yn 1877) a ddatblygodd yr ardd wyllt yn y Pen Pellaf ar droad y ganrif. Roedd Laura wrth ei bodd â phlanhigion llysieuol a gwnaeth fwy i ddatblygu'r gerddi ffurfiol uchaf yn yr arddull Edwardaidd newydd, gyda borderi llawn blodau. 

Rhododendrons croesryw

Noddodd Henry (a ddaeth yn 2il Arglwydd Aberconwy) deithiau casglwyr planhigion megis Ernest Wilson a George Forrest, a ddaeth â phlanhigion newydd ag egsotig o Asia a De America yn ôl i Ardd Bodnant, yn eu plith magnolias a rhododendrons. Gyda'i brif arddwr, Frederick Puddle, trawsnewidiodd Henry’r ardd.  

Gweithiodd y ddau yn agos iawn hefyd ar raglen fridio planhigion yr ardd gan gynhyrchu llawer o blanhigion croesryw, rhododendron yn neilltuol, o’r darganfyddiadau newydd yma. Llwyddodd gallu Frederick i arwain Gardd Bodnant at lwyddiant euraidd mewn sawl Sioe Flodau yn Chelsea a dyfarnwyd Medal er Anrhydedd Fictoria iddo gan yr RHS ochr yn ochr â’i gyflogwr. 

1904 i 1938

Adeiladu pum teras Bodnant

 Mae Gardd Bodnant yn enwog am ei phum teras Eidalaidd, a adeiladwyd rhwng 1904 a 1914. Maent yn dyst i weledigaeth y teulu wnaeth sefydlu’r ardd a’r dynion a wnaeth eu hadeiladu, rhai ohonynt wedi mynd i ymladd yn y Rhyfel Byd Cyntaf a heb ddod yn ôl. 

Dyluniwyd y terasau gan Henry Duncan McLaren a’i fam Laura, Arglwyddes Aberconway, garddwraig fedrus.  Roedd Arglwyddes Aberconway hefyd yn ymgyrchydd diwyd dros y mudiad pleidlais i ferched, a throsglwyddodd y gwaith o reoli’r ardd i’w mab Henry wedi iddo ddod i’w oed, i ganolbwyntio ar ei bywyd gwleidyddol yn Llundain.  

Dan ddylanwad y mudiad Celf a Chrefft, fe wnaethant ddefnyddio deunyddiau lleol a chrefftau traddodiadol i greu ystafelloedd yn yr ardd gyda borderi llydan llawn blodau yn cael eu cysylltu gan derasau, llwybrau a grisiau carreg a deildai pren, gyda cherfluniau a dodrefn clasurol i roi’r naws Eidalaidd. Roedd yn brosiect anferth, gan gloddio pum lefel i ochr y bryn.  

Gorffen y gwaith 

Daeth y rhyfel â’r gwaith i stop yn 1914, ac ychwanegwyd nifer o’r cyffyrddiadau olaf a’r addurniadau at y terasau gan Henry mewn blynyddoedd diweddarach. Yn 1938 ychwanegodd y Felin Binnau, hen adeilad adfeiliedig o’r cyfnod Sioraidd a achubwyd o Swydd Gaerloyw a’i symud i Ardd Bodnant. 

Canol 1900au ymlaen

Rhoi’r ardd i’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol

Roedd Henry yn llywydd ar y Gymdeithas Arddwriaethol Frenhinol o 1931 hyd ei farwolaeth. Yn 1948 darbwyllodd yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol i dderbyn gerddi ar sail eu teilyngdod eu hunain i ddwylo’r elusen - a Bodnant oedd yr ail ardd a dderbyniwyd, ym 1949 ar ôl Hidcote.  

Pan fu Henry farw ym 1953 etifeddodd ei fab Charles deitl 3ydd Arglwydd Aberconway ac ystâd Bodnant a’r ardd. Daliodd ati i ddatblygu Gardd Bodnant gyda’r Ymddiriedolaeth, gan wneud gwelliannau, agor golygfeydd newydd ac ychwanegu planhigion newydd. 

Ymlaen i’r 21ain ganrif 

Etifeddodd mab Charles, Michael McLaren yr ystâd yn 2003 ac mae’n parhau’n rhan frwd o’r gwaith hyd heddiw. Yn ei swydd fel cyfarwyddwr yr ardd mae’n cynnal cysylltiad hanesyddol a chreadigol y teulu â Bodnant mewn oes newydd o ddatblygiadau’r 21ain ganrif, sydd wedi gweld ardaloedd preifat fel yr Ardd Aeaf, yr Hen Barc, Glyn yr Yw, Pen Pellaf a’r Ffwrnais.