Ymweld â’r ardd yng Nghastell Powis

Bwa gwinwydd hydrefol gyda ffesant yn rhedeg ar draws y glaswellt oddi tano — Ffesant dan y bwa gwinwydd yn yr hydref yn yr ardd yng Nghastell Powis | © National Trust Images/Mark Bolton

Mae Cymru’n enwog am ei thirwedd a’i chestyll hynafol ond yn llai adnabyddus am ei gerddi hardd. Yn ymestyn dan y castell canoloesol mae un o’r gerddi gorau ym Mhrydain. Gyda therasau dramatig, Orendy, gardd Edwardaidd ffurfiol a gardd goediog heddychlon mae cymaint o amrywiaeth i grwydro trwyddo.

Uchafbwyntiau’r hydref

Wrth iddi nosi yn gynharach ac i’r tymheredd ddechrau gostwng, profwch y lliwiau hydrefol gogoneddus sy’n gorchuddio’r Terasau Eidalaidd o’r 18fed ganrif a thrwy’r Coetir Ffurfiol.

Ewch am dro tymhorol

Bydd y coed acer ar y bancyn dan y castell yn sioe ryfeddol o aur, oren a melyn llachar. Wrth adlewyrchu oddi ar y castell o frics coch bydd golau’r haul yn y prynhawn yn gweithredu fel llifoleuadau i bawb ei weld.

Rhyddhewch eich synhwyrau a mwynhau aroglau siwgr yn llosgi a charamel fydd yn codi o’r coed katsura ar y Terasau Isaf ac aroglau melys ffrwythau’n aeddfedu fydd yn codi o’r coed ffrwythau yn yr Ardd Ffurfiol. Gwrandwch ar y dail yn crensian dan eich traed wrth grwydro’r ardd ac edmygu maint anhygoel y coed dethol yn y Coetir Ffurfiol.

Peidiwch â cholli tocio’r coed

Mae’r dasg anferth o docio’r coed tocwaith anferth yng Nghastell Powis a’r Ardd yn rhywbeth y mae’n rhaid ei weld yn yr hydref. Maent yn codi’n uchel dros y terasau hyd at 30 troedfedd anhygoel ac mae’n cymryd 10 wythnos i un garddwr talentog eu siapio yn ofalus i’w ffurf cymylau enwog.

Chwiliwch am fywyd gwyllt yr hydref

Efallai na fyddwch yn eu gweld, ond yn sicr fe fyddwch yn clywed yr hyddod ar Ystâd Powis wrth i chi yrru at y castell. Gwyliwch y ddrama’n datblygu a chlywed y sŵn yn adleisio trwy’r ystâd wrth iddynt gloi eu cyrn yn un o ddigwyddiadau cofiadwy byd natur.

Gwyliwch am anifeiliaid ac adar gwyllt eraill yr hydref hwn hefyd, gan gynnwys gwiwerod, bwncathod a draenogod.

Crwydrwch y Terasau Eidalaidd yng Nghastell Powis

Islaw’r castell mae’r Terasau Eidalaidd, a gafodd eu creu o’r graig noeth sy’n cael eu hystyried yr enghraifft orau o ardd deras o’r 17eg ganrif ym Mhrydain.

O’u lleoliad uchel ar ochr y bryn gallwch fwynhau golygfeydd godidog ar draws yr ardd, y parc ceirw, ac yn y pellter mae copaon y Mynydd Hir a Bryniau Breidden.

Yr Orendy o’r 18fed ganrif

Dewch i edmygu’r borderi trawiadol sy’n llawn planhigion lluosflwydd, y cerfluniau plwm a charreg o ddawnswyr, yr Adardy a fu’n gartref i adar ysglyfaethus ar un adeg, ac Orendy gyda phorth carreg crand o’r 18fed ganrif a fu’n fynedfa i’r castell ei hun yn y gorffennol.

Yr Ardd Ffurfiol Edwardaidd

Gardd lysiau oedd yr ardal hon yn wreiddiol ond yn 1912 cafodd ei thrawsnewid yn ardd flodau ffurfiol gan Violet, Iarlles Powis.

Yma gallwch grwydro rhwng rhodfeydd o goed afalau hynafol, cysgodi o dan fwa’r winwydden, edmygu’r lliwiau tymhorol ac ymlacio wrth wrando ar sŵn y dŵr yng Ngardd y Ffownten gerllaw.

Gardd y Ffownten

Yng Ngardd y Ffownten gallwch edmygu’r tocwaith ar y coed a’r gwrychoedd. Edrychwch ar eu cysgodion hir ar draws y glaswellt yng ngolau isel y prynhawn.

Chwiliwch am y giatiau haearn bwrw, rhodd gan yr Arglwyddes Violet i’w gŵr George, 4ydd Iarll Powis, sy’n arddangos arfbais fywiog y teulu Herbert o eliffant a griffwn yn cadw llygad ar yr ardd.

Gwrychoedd gwych

Mae’n amhosibl osgoi un o nodweddion enwocaf Powis, y gwrychoedd ywen 300 oed. Gallwch weld eu llwyni siâp cymylau wrth edrych i gyfeiriad y castell o bob rhan o’r ardd, bydd yr 14 o lwyni anferth a’r gwrych 30 troedfedd o uchder yn aros yn y cof am amser maith ar ôl eich ymweliad.

Cerdded yn y Gwyllt

Y Gwyllt yw enw’r bryncyn coediog gyferbyn â’r castell. Mae’r ardal hon yn fwy anffurfiol na gweddill yr ardd ac mae’n lle delfrydol i fynd am dro drwy’r coed gyda golygfeydd anhygoel.

Cerddwch wrth ymyl y coed derw mawr, rhododendron a choed egsotig. Oedwch wrth Bwll y Stabl, y Tŷ Rhew neu’r Pwll Plymio sydd wedi’i amgylchu gan redyn. Yma gallwch ddarganfod cerfluniau unigryw, ac edmygu’r olygfa o’r castell ar draws y Lawnt Fawr.