Darganfyddwch fwy yn Aberdulais
Dysgwch pryd mae Aberdulais ar agor, sut i gyrraedd yno, pethau i’w gweld a’u gwneud a mwy.
Ymwelwch â’r olwyn ddŵr yn Aberdulais
Wedi’i guddio yng nghanol ceunant serth Afon Dulais, mae Aberdulais yn gartref i un o’r olwynion ddŵr fwyaf yn Ewrop sy’n cynhyrchu pŵer. Gyda’i diamedr o dros wyth metr, roedd y peirianwaith rhyfeddol hwn unwaith yn gyrru’r gwaith tunplat lleol – ac erbyn hyn, ar ôl blynyddoedd o ddistawrwydd, mae’n troi unwaith eto.
Olwyn ddŵr anhygoel Aberdulais
Wedi’i hadeiladu gan fyfyrwyr a phrentisiaid British Steel ym Mhort Talbot, mae’r olwyn ddŵr grymus hon yn gamp beirianyddol sy’n sefyll fel yr olwyn ddŵr uwch drof fwyaf yn Ewrop sy’n cynhyrchu trydan. Gyda diamedr o bron 27 troedfedd (8.2m) a 72 bwced, gall gwblhau pum troad llawn bob munud
Wedi’i gosod yn ei pydew gwreiddiol o’r 19eg ganrif, roedd yr olwyn hon unwaith wedi’i chysylltu ag olwyn hedfan enfawr a gyrru’r rholeri yn y gwaith tunplat Fictoraidd. Ar ei anterth, roedd dwy olwyn yn gweithio ochr yn ochr – symbol pwerus o ddyfeisgarwch diwydiannol Aberdulais.
Pŵer ar waith
Gan harneisio grym amrwd y dŵr, mae blwch gêr tri cham yn cyflymu troad araf a phwrpasol yr olwyn i’r sbin cyflym sydd ei angen i yrru generadur wedi’i osod ar siafft. Ar lif llawn, gall gynhyrchu hyd at 20kW o drydan – digon i bweru cyfwerth â sawl cartref. Ar ddiwrnod nodweddiadol, mae’n cynhyrchu rhwng 100 a 120 cilowat-awr.
Wedi’i osod ym 1991, ar adeg pan oedd cynlluniau trydan ddŵr yn brin, roedd Aberdulais yn torri llwybr newydd ym maes ynni gwyrdd. Degawdau’n ddiweddarach, mae’r safle’n parhau i fod yn symbol o arloesedd – tystiolaeth fod modd i’r dyfodol gael ei lunio gan y gorffennol.
Tyrbin y Tyrfedd
Ond dim ond rhan o stori ynni Aberdulais yw’r olwyn ddŵr. Yng nghysgod yr hen eicon mae ein tyrbin grymus – campwaith modern sy’n gallu cynhyrchu hyd at 200kW o bŵer glân. Mae’r egni cadarn hwn yn llifo’n uniongyrchol i’r Grid Cenedlaethol, gan gynhyrchu digon o drydan i oleuo’r gymuned gyfan.
Mae’r peiriant grymus hwn o ynni adnewyddadwy yn symbol o ysbryd di-baid Aberdulais dros arloesi a newid – gan bontio gorffennol diwydiannol y safle â dyfodol cynaliadwy, dan arweiniad natur.
Pennod newydd i’r olwyn
Ar ôl sawl blwyddyn allan o weithredu, mae’r olwyn ddŵr wedi cael prosiect adfer mawr yn ddiweddar i’w dod â hi’n ôl i gyflwr gweithio. Cafodd gwaith metel sydd wedi cyrydu ei atgyweirio, gorffeniad newydd trawiadol ei gymhwyso, a systemau hanfodol eu huwchraddio – i gyd gyda chymorth ein timau arbenigol a chodi arian cymunedol hael.
Diolch i’r gwaith cadwraeth gofalus hwn, mae’r olwyn bellach wedi troi am y tro cyntaf ers dros bum mlynedd, ac mae bron yn barod i’w rhedeg yn rheolaidd unwaith eto.
Wedi’i bweru gan ysbryd cymunedol
Gwnaed yr adferiad yn bosib diolch i gefnogaeth hael gan Gyfeillion Aberdulais, a gododd £46,000 anhygoel tuag at y gost. Daeth yr arian sy’n weddill o gronfeydd y safle ei hun, yn adlewyrchiad gwirioneddol o faint mae’r olwyn ddŵr yn ei olygu i bobl leol a thîm yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol.
Traddodiad o Arloesi yn Parhau
O’i orffennol diwydiannol i’w ddyfodol ynni adnewyddadwy, mae Aberdulais yn parhau i fod yn lle o gynnydd rhyfeddol. Dim ond y bennod ddiweddaraf mewn stori sydd wedi bod yn troi ers dros 400 mlynedd yw adfer yr olwyn ddŵr – wedi’i phweru gan natur, wedi’i chadw gan bobl, a’i rhannu gyda phawb sy’n ymweld.
Pethau eraill o ddiddordeb i chi
Erthygl
Ymwelwch â’r rhaeadr yn Aberdulais
Mae’r rhaeadr yn Aberdulais yn brawf o rym rhyfeddol natur. Ond p’un a yw’n rhuo neu’n llifo’n dawel, mae bob amser yn brydferth. Dysgwch fwy am ei hanes a beth i’w weld yn ystod eich ymweliad.
Erthygl
Hanes Aberdulais
Dysgwch sut mae Gwaith Tun a Rhaeadr Aberdulais wedi bod wrth galon diwydiant Cymru byth ers i beiriannydd o’r Almaen ddewis y safle fel lleoliad cyfrinachol ar gyfer smeltio copr.