Ymweld â'r ardd yng Nghastell y Waun

Uchafbwyntiau’r Gaeaf yng ngardd Castell y Waun

Mae’r gaeaf yn gyfnod hudolus i ymweld â’r ardd yng Nghastell y Waun.

Dewch i ryfeddu ar y tocwaith ffres gyda’i ymylon syth - gall edrych fel pwdin Nadolig yn yr eira neu farrug trwm - golygfa hyfryd.

Mae’r bordor hir yn hardd yr adeg hon o’r flwyddyn. Cadwch lygad allan am goesynnau lliwgar y Cwyros, coesynnau gwyn y bedw a’r ardd gerrig hardd, lle mae gweadau gwahanol blanhigion wir yn sefyll allan yn erbyn y creigiau arian.

Mae dwy erw o eirlysiau yn creu carped gwyn disglair yng Nghoed y Tir Hamdden ym mis Chwefror. Golygfa na ddylech ei cholli. Yn y cyfamser, bydd y barrug ar y coed bytholwyrdd a thocwaith yn disgleirio ar y dyddiau oeraf, a bydd coesynnau lliwgar y cwyros yn bywiogi’r olygfa aeafol.

Cadwch lygad am y clystyrau o flodau Mahonia a blodau llawn aroglau corynnaidd yr hamamelis (collen ystwyth) sy’n blodeuo’n goch, oren a melyn, gan ychwanegu lliw i’r ystâd a’r ardd.

Hanes yr ardd yng Nghastell y Waun

Mae hanes hir i erddi Castell y Waun, yn dyddio’n ôl i 1653. Esblygodd y gerddi dros y blynyddoedd gyda chyfraniadau gan lawer gan gynnwys yr arddwraig enwog Norah Lindsay yn gynnar yn yr ugeinfed ganrif.

Esgeuluswyd y gerddi yn ystod yr Ail Ryfel Byd nes iddynt gael eu hadfer gan yr Arglwyddes Margaret Myddelton ar ei phen ei hun bron iawn, gan greu’r cynllun plannu lliwgar y mae ein tîm ymroddedig o arddwyr a gwirfoddolwyr yn ei gynnal hyd heddiw.

Pethau i’w gweld yn yr ardd

Y Border Hir

Mae’r border crwm yma â thair ardal dymhorol ac mae’n llawn o lwyni a phlanhigion blodeuog. Plannodd yr Arglwyddes Margaret Myddelton y border ar ôl yr Ail Ryfel Byd fel ffordd o sicrhau lliw ac arogleuon tymhorol gyda chyn lleied o waith cynnal a chadw â phosibl.

Tŷ’r Hebog

Adeiladwyd yn 1854 yn ôl dyluniad gan E.W. Pugin ac roedd tŷ orenwydd o’r 18fed ganrif yn arfer bod ar yr un safle. Yn ystafell haul i gychwyn, ychwanegodd yr Arglwydd Howard de Walden do gwellt, i fod yn gartref i adar ysglyfaethus.

Gardd lwyni

Mae rhododendron diwedd y gwanwyn yn arogli’n rhyfeddol ar ôl cawod ac un o uchafbwyntiau’r haf cynnar yw’r goeden hances gyda’i bractiau gwyn urddasol. Yn ystod yr hydref gallwch weld lliwiau cyfoethog cochlyd trwyddi.

Ha-ha

Yn ystod ei waith ar y parcdir yn y 18fed ganrif, ychwanegodd William Emes sawl ‘ha-ha’ i’r golygfeydd fod yn ddirwystr o’r parcdir agored a’r caeau tu hwnt, gan gadw anifeiliaid y parcdir allan. Ceir golygfeydd gwych o’r ha-ha ar waelod yr ardd.

Gardd Rosod

Roedd y Foneddiges Margaret Myddelton yn hoff iawn o rosod - yn enwedig rhai persawrus. Roedd ei hoff amrywiaethau’n cynnwys y Rhosyn CU (pinc golau), y Rhosyn Euraidd (lliw euraidd, llachar) a Rhosyn Elizabeth of Glamis (pinc lliw eog).
Mae gennym lu o rosod o gwmpas yr ardd, o rosod sy’n tyfu’n dal fel Rhosyn ‘Madame D’Arblau’ sydd â blodau pinc golau, yn debyg i garnasiwn, i’r Rhosyn ‘Blanc Double de Coubert’ - amrywiaeth wen sy’n tyfu mewn llwyni, yn ogystal â’r Rhosyn ‘Dathlu Euraidd’ a’r Rhosyn ‘Dathlu’r Jiwbilî’.

Coedwig y Parc Difyrrwch

Mae’r ardal ffurfiol yma o goed yn agos iawn at y brif ardd ac mae’n cael ei rhannu gan lwybrau a drefnwyd i gynnig llwybrau cerdded hawdd a heddychlon.

Gardd y gegin

Yn cael ei datblygu tu ôl i’r Cyrtiau Sboncen ger y Fferm, mae gennym berllan fach a chlytiau llysiau gydag amrywiaeth o lysiau yn eu tymor a werthir yn y siop.