Bywyd gwyllt Pen Llŷn

Gwylio adar ym Mhen Llŷn 

Yn adarwr brwd neu beidio, mae cefn gwlad Llŷn yn siŵr o’ch gwobrwyo ag amrywiaeth eang o gynefinoedd a golygfeydd arbennig sy’n gwneud hwn yn llecyn delfrydol i wylio adar. Mae’r clogwyni garw a’r ynysoedd arfordirol yn nythfeydd pwysig i lawer o adar, ac mae’r ecoleg a’r tirffurfiau cymhleth yn dod ag amrywiaeth eang o rywogaethau ynghyd, o frain coesgoch a hebogiaid tramor i adar drycin y graig, palod ac adar drycin Manaw. 

Brain coesgoch ym Mhen-y-Cil 

Y frân goesgoch yw’r prinnaf o deulu’r frân. Dim ond poblogaeth fechan o’r rhain sydd yn y Deyrnas Unedig, gyda thri chwarter o boblogaeth y DU yn byw yng Nghymru. Pen-y-Cil, ym mhen deheuol y penrhyn, yw un o’r llefydd mwyaf dramatig i weld yr adar arbennig hyn a’u harddangosfeydd awyr anhygoel. 

Adar môr nythol yng Ngharreg y Llam 

Mae siliau Carreg y Llam (sy’n 100m o uchder) ger Pistyll yn fwrlwm o adar môr yn ystod y tymor bridio yn y gwanwyn a dechrau’r haf, ac mae’n un o’r nythfeydd adar môr pwysicaf yng ngogledd Cymru. Mae niferoedd sylweddol o wylogod, gweilch y penwaig a gwylanod coesddu yn gwneud y gorau o’r llethrau anghysbell hyn i ddodwy wyau, gan dreulio gweddill y flwyddyn allan ar y môr. 

Adar Porth Meudwy 

Mae ymweliad â’r dyffryn a’r cildraeth arbennig hwn yn werth chweil – cewch eich cyfarch gan amrywiaeth o adar preswyl a mudol a llwyth o fywyd gwyllt arall. Mae adar crwydrol prinnach i’w gweld yma weithiau hefyd, gan gynnwys telor Rüppell a’r telor llygatgoch.

Adar Enlli 

Yn gorwedd oddi ar drwyn y penrhyn, Ynys Enlli yw’r unig wylfa adar achrededig yng Nghymru. Mae’r niferoedd cenedlaethol-bwysig o adar drycin Manaw sy’n bridio yma yn yr haf y un o’r rhesymau pam fod y lle arbennig hwn yn Ardal Gwarchodaeth Arbennig. Mae nythfa fridio o 10 i 16 mil o adar ar yr ynys. 

Ar ochr ddwyreiniol mynydd yr ynys mae 11 rhywogaeth o adar môr, gan gynnwys gwylanod coesddu, pedrynnod drycin, gweilch y penwaig a gwylogod. Mae adar bridio eraill yr ynys yn cynnwys piod môr, tinwennod y garn, tylluanod bach, a thylluanod corniog. 

Adar y twyni, y rhostir a’r coetir 

Mae’r rhostir a’r twyni arfordirol yn gartref i glochdar y cerrig, y nico a gwennol y glennydd.  Fe allech weld eu hysglyfaethwyr, fel y cudyll coch a’r boda, yn goruchwylio’u teyrnas uwchben hefyd. I ffwrdd o’r môr, fe allech weld y gnocell fraith fwyaf a’r gnocell werdd, a hyd yn oed sgrech y coed a thelor y cnau. A’r afonydd lleol yw’r lle i weld bronfreithod y dŵr. 

Adar mudol 

Mae Pen Llŷn yn llwybr pwysig i lawer o adar mudol, gan gynnwys niferoedd mawr o delorion yr helyg, y siff-saff a’r dryw eurben, sy’n cyrraedd yn y gwanwyn a’r hydref. Mae’r adar mudol eraill sy’n galw yma yn cynnwys y gwybedog brith a’r gwybedog mannog, deg rhywogaeth o delor, tair rhywogaeth o siglen, chwe rhywogaeth o fronfraith ac 11 rhywogaeth o linos. 

Ymwelwyr prin â Phen Llŷn 

Mae’r rhestr o rywogaethau sydd wedi ymweld â Phen Llŷn yn cynnwys y fronfraith aeliog, telor Radde a thinwen Isabella o Asia. Mae’r albatros aelddu o foroedd y de a phinc yr eira llygatddu, y telor melyn, rhegen Sora, aderyn y bwn America, robin goch America a’r llwyd persain o America hefyd wedi’u gweld. Ac Enlli yw’r unig le yr ochr yma i’r Iwerydd lle mae euryn yr haf wedi’i gofnodi.