Golwg agos ar lesyn cyffredin yn eistedd ar goesyn blodyn yn Coombe Hill — Glesyn cyffredin | © National Trust Images/Hugh Mothersole

Wales

Taith glöynnod byw Cwmtydu i Gwm Soden

Mae’r gylchdaith hon yn mynd â chi ar hyd y clogwyni o fae bychan Cwmtydu i Gwm Soden – un o’r ychydig fannau yng Nghymru lle gallwch weld y fritheg berlog. Mae’r daith yn cynnig cyfleoedd di-rif i weld amrywiaeth o fywyd gwyllt arall hefyd, fel y coediwr (math o wyfyn) a’r chwilen Gymreig ar y llechweddau glaswelltir morol, a’r adain siderog fawr ar hyd y nant gysgodol.

Gweld neu lawrlwytho fersiwn o'r llwybr hwn sy'n hawdd ei argraffu

Cyfanswm y camau: 6

Man cychwyn

Y maes parcio y tu ôl i’r traeth yng Nghwmtydu, cyfeirnod grid: SN356575

Cam 1

Gan wynebu tua’r môr yng Nghwmtydu, cadwch i’r dde a dilynwch y llwybr troed i fyny’r clogwyni, drwy’r gât mochyn. Y darn cyntaf yw’r mwyaf serth ond cyn bo hir mae’n newid i fod yn fwy graddol. Yna mae’r llwybr yn igam-ogamu i fyny’r llethr serth cyn gwyro tua’r môr. Dilynwch y prif lwybr troed arfordirol hwn.

Bywyd gwyllt

Gallwch weld gweirlöyn y cloddiau yma yn ystod mis Mai a mis Awst. Cadwch lygad am y fritheg berlog fach ym mis Mai a mis Mehefin ar hyd rhannau mwy mewndirol y llwybr (yn enwedig ger y ffordd). Fe welwch ein merlod mynydd Cymreig ar hyd y daith – maen nhw’n byw yma ac yn creu cynefin da ar gyfer y frân goesgoch. Mae’n bosib y gwelwch sawl math o chwilen ar y llwybrau tywodlyd – y chwilen dor, y chwilen trwyn gwaedlyd neu’r chwilen olew fioled brin. Ceisiwch beidio â’u gwasgu. Mae’r chwilod olew fioled benywaidd yn cario wyau yn eu habdomen yn y gwanwyn ac fe fyddan nhw’n chwilio am le i nythu.

Cam 2

Ewch drwy’r ail gât mochyn a daliwch i ddilyn llwybr yr arfordir, heibio olion bryngaer o Oes yr Haearn ar ben y clogwyn, ac yna i lawr at geg Afon Soden yng Nghwm Silio.

Bywyd gwyllt

Mae’n bosib y gwelwch löynnod byw fel y glesyn cyffredin a gweirlöyn y cloddiau yn y gwanwyn ac ar ddiwedd yr haf. Mae llawer o chwilod Cymreig i’w gweld yma yng nghanol yr haf o dro i dro, ac mae gweirlöynnod llwyd yn hedfan ar hyd ymylon y clogwyni yn ystod mis Awst, yn enwedig mewn ardaloedd o bridd noeth. Mae cyfleoedd i weld bywyd gwyllt allan ar y môr hefyd, fel adar drycin y graig, mulfrain llwyd, gwylogod a gwylanod. Cadwch olwg am hebogiaid tramor uwchben hefyd.

Cam 3

Crwydrwch y traeth caregog sy’n cael ei ddefnyddio weithiau gan forloi, yna croeswch y bont bren dros y nant. I ddechrau, cadwch i’r chwith i gael gweld y glaswelltir arfordirol ar y clogwyni, lle mae toreth o’r glustog Fair, pys-y-ceirw a phlucen felen yn tyfu. Yna anelwch tua’r tir, heibio’r arwyddbost, ar hyd y prif lwybr troed sy’n rhedeg ar hyd y llethr isaf - mae’r rhedyn sy’n tyfu yma yn cael ei reoli’n benodol ar gyfer ‘brithegion’, sef math o löynnod byw. Nesaf, ewch lawr at y darn bach o weirglodd sy’n ymddangos i’r dde.

Gloÿnnod byw

Hon yw’r brif ardal ar gyfer y fritheg werdd, y fritheg berlog a’r fritheg berlog fach - yn enwedig y patshys o redyn mewndirol. Cadwch olwg hefyd am frithribin gwyrdd ar yr eithin ac am y gwibiwr llwyd, y glesyn cyffredin, gweirlöyn y perthi a’r gweirlöyn cleisiog yn y weirglodd, tra bod y fritheg arian i’w gweld yma hefyd o bryd i’w gilydd, yn bwydo ar y blodau. Efallai y gwelwch wyfynod melyn brych, gwyfynod rhesi gwyn y rhedyn, gwyfynod hirgorn, gwyfyn teigr y benfelen a’r gwyfyn pioden prin yn hedfan yn ystod y dydd.

Cam 4

Cerddwch dros y bont. Yma mae gennych ddau opsiwn. Yr opsiwn cyntaf yw dilyn y llwybr yn syth ymlaen a throi i’r dde wedi’r ail bont. Yr ail opsiwn yw troi i’r chwith, gan ddilyn yr arwydd ar gyfer Nanternis, a dilyn y llwybr i mewn i weirglodd flodeuog arall. Ar y diwedd cadwch i’r dde i’r drydedd weirglodd. Dilynwch y llwybr i lawr drwy’r weirglodd hon, ac i mewn i weirglodd fach arall. Byddwch yn dychwelyd wedyn i’r ail bont.

Bywyd gwyllt

Cadwch olwg am y fritheg arian yn ystod Gorffennaf ac Awst. Mae’r gweirgloddiau’n gartref i nifer fechan o löynnod gwynion gwythïen wen, gwibwyr llwyd, gleision cyffredin, coprau bach, gwynion blaen-oren (neu freninesau’r weirglodd), brithegion perlog a pherlog bach. Mae blodau fel y bengaled, pys-y-ceirw, erwain a thegeirian porffor cynnar yn tyfu yma hefyd. Defnyddir y nant gan y siglen lwyd, yr adain siderog fawr a’r gwas neidr eurdorchog anferth.

Cam 5

Trowch i’r dde wedi’r ail bont ac ewch i fyny’r lôn goediog, gan ddilyn arwyddion ar gyfer Cwmtydu at gât cae. Ewch drwy’r gât a chadwch at y gwrych ar ochr y môr. Byddwch yn cerdded i fyny trwy ddôl hyfryd o flodau gwyllt. Ar gornel dde uchaf y cae, byddwch yn cyrraedd gât mochyn sy’n arwain at drac pridd byr. Trowch i’r dde ar ddiwedd hwn i’r lôn ag arwyneb arno. Fe ddewch i dŷ Pen y Graig. Ewch drwy’r gât mochyn i’r dde ohonoch ger y ffermdy. Byddwch yn ôl ar ben y clogwyn uwchben Cwm Silio.

Cam 6

Ar ôl gât y ffermdy, cadwch i’r chwith, a dilynwch y llwybr troed dros bont estyll fechan. Ewch yn eich blaen ar hyd ac i lawr at anheddiad Castell Bach. Fe fyddwch chi’n gwybod nawr lle’n union rydych chi – cadwch at y chwith ar hyd llwybr yr arfordir i Gwmtydu.

Bywyd a blodau gwyllt

Ry’ch chi nawr yn ôl yng ngwlad y frân goesgoch. Cadwch olwg am walch-wyfyn yr helyglys yn gorffwys yn y dydd o dan yr eithin, ac mae blodau pert seren y gwanwyn a chlustog Fair i’w gweld yn y glaswellt byr ym mis Ebrill ac yn gynnar ym mis Mai. Ar ôl y rhain bydd glesyn y coed, yr effros a’r bumnalen orweddol yn blodeuo. Ac yna, ar ddiwedd yr haf, fe welwch fandon las yr ŷd, clychau’r eos a hefyd y grug yn blodeuo’n borffor ar ben y clogwyni. Cadwch olwg hefyd am lamidyddion a dolffiniaid yn y môr.

Man gorffen

Y maes parcio y tu ôl i’r traeth yng Nghwmtydu, cyfeirnod grid: SN356575

Map llwybr

Map taith gloÿnnod byw Cwmtydu i Gwm Soden | © Crown copyright and database rights 2013 Ordnance Survey

Golygfa o'r awyr yn y gaeaf o Lanerchaeron, Ceredigion

Lle

Llanerchaeron

Fila Sioraidd, gain, wedi'i dylunio gan y pensaer, John Nash yn 1790, ynghyd â gardd furiog, llyn iard fferm a thir parc gwyllt. Yn rhyfeddol, nid yw wedi'i haddasu ers dros 200 mlynedd.

Llwybr

Taith Aberystwyth i Fynachdy’r Graig

Bydd y daith heriol hon yn eich arwain o harddwch glan y môr hanesyddol Aberystwyth, ar hyd Bae Ceredigion at hen faenor fynachaidd Mynachdy’r Graig.

Ciliau Aeron, ger Aberaeron, Ceredigion, SA48 8DG

01545573010

llanerchaeron@nationaltrust.org.uk

Rydym wedi ymrwymo i bartneriaeth â Cotswold Outdoor i helpu pawb i wneud y gorau o'u hamser yn yr awyr agored yn y llefydd rydym yn gofalu amdanynt.

Ymweld â'r wefan

Cerdded yng Nghymru

Darganfyddwch dirweddau agored ysgubol, llwybrau arfordirol mwy hamddenol neu heiciau egnïol heriol. Rydym wedi creu rhestr o rai o’r llefydd gorau i gerdded yng Nghymru.

Bore hydrefol yn y parcdir yn Llanerchaeron, Ceredigion

Erthygl

Crwydrwch yr ystâd yn Llanerchaeron

Dewch am dro i weld amrywiaeth o fywyd gwyllt drwy gydol y flwyddyn yn Llanerchaeron, yn y parcdir, y goedwig, y dolydd ac wrth gwrs y buarth gweithredol.

Edrych trwy ddrws i mewn i'r ardd furiog yn Llanerchaeron, Ceredigion

Erthygl

Ymweld â'r ardd yn Llanerchaeron

Mae’r gerddi muriog yn Llanerchaeron yng Ngheredigion wedi bod yn tyfu bwyd blasus ers dros 200 mlynedd. Gallwch brynu cynnyrch ffres ar eich ymweliad.

A group of people in a hiking group are being guided on a hike by rangers at Marsden Moor, West Yorkshire

Erthygl

Cotswold Outdoor: Ein partner cerdded

Dysgwch fwy am bartneriaeth barhaus yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol gyda Cotswold Outdoor fel ein partner cerdded.

An aerial view of an adult and baby walking a dog along a path at Baggy Point, Devon

Erthygl

Cadw’n ddiogel yn lleoliadau’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol

Mae ambell risg yn dod law yn llaw ag ymweld â’r llefydd arbennig y mae’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn gofalu amdanynt, boed ar yr arfordir neu yng nghefn gwlad. Dysgwch sut i gadw’n ddiogel drwy gydol eich ymweliad.